skriboj de la mondo / parolskriboj / nkoa skribo, eldono 1a, de 1998-08-14, auxtoras: ch. culy, elangligis: jx. vasxe

nkoa skribo

epoko 1949 gxis nun
loko gvineo, malio, senegalo, burkino, gambio, eburbordo
tipo fonem-skribo
signoj origine 27 fonemaj literoj, kelkdek pliaj por noti diversajn lingvojn, 10 ciferoj
direkto de dekstre liven
uzo mandinka, malinka, bambara, gxula

historio

nko (lauxsignife n ko mi diras) estas la originala nomo de skribo inventita en jaro 1949a de sulejman kante en kankan en gvineo.

celo lia estis demonstri ke afrikaj lingvoj, aparte la mandinka (proksima al la bambara), noteblas per skribo. li volis ankaux klerigi la popolon pri islamo tradukante la koranon en la mandinkan lingvon. kaj tria intenco estis konservi la tradician sciaron, ebligante ecx al ne vizitintoj de lernejoj noti en la propra lingvo.

la nkoa skribo dis-kreskas. gxin scipovantaj homoj probable nun nombras plurajn 10000ojn.

signaro

cxef-signoj notas sonojn kaj nombrojn.

nkoaj bazaj literoj kaj ciferoj

vokalajn nazecon, tonojn kaj longojn indikas krom-signoj.

nkoaj krom-signoj

ortografio

la originala sistemo spegulis la mandinkan lingvon. aldonoj baldaux okazis adapte al aliaj lingvoj. cxi-sube sekvas parto de la plusaj signoj.

nkoaj plusaj signoj

aspekto

nko-on influis latinida skribo, kiel videblas en kelkaj signo-formoj, iom arabida skribo, kiel spureblas per aboca ordo kaj leg-direkto de dekstre liven.

subskribo de la auxtoro

la ekzemploj estis faritaj per nkoa tiparo kiun la auxtoro estas desegnanta.

referencoj

  1. dalby 1969
  2. kante 1992a
  3. kante 1992b
  4. oyler 1995